WYCHOWANIE ESTETYCZNE ORAZ PRZEZ SZTUKĘ

1. Czym są w istocie i jak funkcjonują w teorii wychowania pojęcia: „wychowanie przez sztukę” i „wychowanie estetyczne”?

W literaturze pedagogicznej terminy „wychowanie przez sztukę” i „wychowanie estetyczne” traktowane są czasem zamiennie. Jednakże specjaliści od tej problematyki wyraźnie rozróżniają te pojęcia.
Wychowanie przez sztukę.
Sztuka odwołuje się wprost do wyobraźni ludzi, a zatem odpowiada naturalnemu porządkowi rozwoju człowieka i stworzonej przez niego kultury. Zarówno w kulturze, jak i w rozwoju osobniczym obraz poprzedza ideę, wyobraźnia poprzedza myśl teoretyczną, więc w wychowaniu należy zachować ten porządek i kształtować te sfery osobowości, za pomocą których jednostka reguluje swoje stosunki z innymi ludźmi, z naturą i kulturą. Obcując z wartościami sztuki innych narodów ludzie uczą się także tolerancji na odmienność interpretacji- w różnych kulturach- problemów egzystencjalnych człowieka. Są też bardziej tolerancyjni wobec wszelkich nowości, sami zaś nabywają smaku estetycznego i zmierzają do reorganizacji materialnego otoczenia po to, aby żyć w nim pełniej. W „wychowaniu przez sztukę” działalność artystyczną i dzieła sztuki traktuje się jako narzędzia rozwoju człowieka. Wychowawca wykorzystuje wartości sztuki w celu wzbogacenia osobowości dziecka. Przekłada idee zawarte w dziełach na wewnętrzną treść życia jednostki, na jej postawy wobec świata.
Wychowanie estetyczne.
To takie procesy edukacyjne, których efektem jest ukształtowanie pewnego poziomu kultury estetycznej jednostki. Wyraża się to w dążeniu do rozwijania wrażliwości jednostki na wartości estetyczne tkwiące w sztuce i naturze, wyrobienie smaku estetycznego, przejawiającego się w tendencji do otaczania się pięknem oraz do wyrażania piękna we własnej działalności artystycznej.

2. Jak rozumie Irena Wojnar teorię wychowania estetycznego?

Teoria wychowania estetycznego jako nauka zajmuje się wychowaniem przez sztukę, wychowaniem do sztuki i wychowaniem za pomocą wartości estetycznych tkwiących w naturze lub wytworach techniki. Irena Wojnar stworzyła podstawy teoretyczne tej nauki, wiążąc ją z jednej strony z filozofią i estetyką, zaś z drugiej z teoriami poszczególnych dziedzin sztuki. Ze względu na liczne wartości możliwe do pedagogicznej analizy i wykorzystania w praktyce edukacyjnej (np. wyzwalanie spontanicznej twórczości u dzieci na zajęciach artystycznych) sytuuje się ona wyraźnie w grupie nauk pedagogicznych, nauk dotykających problemów sztuki i dostrzegających w sztuce jej liczne wartości możliwe do pedagogicznej analizy i wykorzystania w praktyce edukacyjnej.

3. Trzy znaczenia terminu „sztuka” wg Władysława Tatarkiewicza.

Władysław Tatarkiewicz wyróżnił trzy znaczenia słowa „sztuka”. Sztukę rozumiano jako:
• umiejętność- w tym przypadku terminem sztuka określa się wyjątkowe zdolności człowieka, umiejętności te dotyczyć mogą nie tylko dziedzin artystycznych, ale i sportowych, cyrkowych, technicznych czy naukowych;
• czynność- w tym znaczeniu sztuką nazywa się samą czynność prowadzącą do powstania dzieła;
• wytwór tej czynności- w tym znaczeniu sztuką nazywa się całokształt wytworów działalności artystycznej- zbiór dzieł sztuki


4. Jakie najważniejsze funkcje przypisuje się sztuce?

„Funkcja” w przypadku nauk społecznych oznacza na ogół pewne pożytki, jakie przynosi ludziom kontakt, w tym przypadku ze sztuką.
Funkcje sztuki:
• poznawcza- sztuka staje się źródłem wiedzy o człowieku, naturze, kulturze;
• kształcąca- sztuka kształtuje intelekt, wyobraźnię, pogłębia wrażliwość emocjonalną jednostki, kontakt z arcydziełami wzbogaca psychikę odbiorców;
• ludyczna- sztuka pełni funkcję ludyczną w dwóch zakresach:
1. kiedy jej treść pozwala odbiorcom na przyjemne spędzenie czasu wolnego
2. kiedy tworzenie sztuki jest przyjemnym zajęciem i pozwala na realizację twórczych uzdolnień
• oczyszczająca- sztuka pozwala usunąć z psychiki ludzkiej nagromadzone w codzienności napięcia
• terapeutyczna- sztuka umożliwia również terapię zaburzonych fragmentów psychiki człowieka. Istnieje wyspecjalizowana dziedzina praktyki leczniczej przez sztukę zwana auroterapią. Ludzie chorzy przez kontakt ze sztuką mają szansę przełamania swoich ograniczeń. Często dziedzina artystyczna jest jedyną płaszczyzną rzeczywistości, gdzie ludzie chorzy i zdrowi spotykają się na równych prawach;
• kompensacyjna- sztuka kompensuje niedostatki teraźniejszości, ukazuje świat, w którym ludzie chętnie by funkcjonowali w pełnym wymiarze swych ambicji, możliwości zawodowych i społecznych. Dla biednych szczególnie pociągający jest świat bogaczy, dla chorych- jednostki zdrowe;
• moralna- treści dzieł zawierają różnorodne wartości moralne. Można powiedzieć, że pełni ona tę funkcję w dwojakim znaczeniu, raz dlatego, że zmusza człowieka do wyboru pewnych wartości eksponowanych w dziele, po drugie, iż kształtuje jego wrażliwość moralną;
• estetyczna- dzieła sztuki są źródłem wartości estetycznych, które kształtują smak estetyczny jednostki, wykorzystywane w życiu codziennym, a wyrażane za pomocą stroju, własnego stylu, przebywaniu w towarzystwie osób preferujących określony styl;
• społeczna- posiada dwa znaczenia: po pierwsze jest integralną częścią kultury, która umożliwia zachowanie tożsamości kulturowej narodu; drugie znaczenie sztuki wyraża się w zbiorowym charakterze tworzenia określonego dzieła sztuki. Dotyczy to szczególnie muzyki, spektaklu teatralnego i filmu;
• afirmatywna- sztuka ukazuje wielkość człowieka jako twórcy, gdyż jest on zdolny do tworzenia nowych wartości, ale także do kształtowania siebie.

5. Co składa się na proces wychowania estetycznego realizowany w szkole?

W dziejach oświaty problem wychowania estetycznego był rozmaicie rozumiany. Od dawna dostrzegano wartości wychowawcze działalności artystycznej dla rozwoju dziecka, ale zajęcia artystyczne długo nie mogły znaleźć miejsca w programach szkolnych. W programie edukacji dziecka wg J. Sturma duże znaczenie miały zajęcia teatralne. Teatr szkolny wystawiał sztuki klasyczne. Dzieci same przygotowywały wszystkie zasadnicze elementy przedstawienia, począwszy od scenografii, kostiumów, aż po współreżyserię spektaklu. Jednak szkoła Sturma była jedną z niewielu placówek edukacyjnych, w których przykładano taką wagę do działalności artystyczne uczniów. Na szerszą skalę wprowadzono przedmioty artystyczne do szkół angielskich. Szczytne hasła propagatorów idei estetycznego wychowania uczniów w szkole natrafiały jednak na znaczną barierę w postaci braku wykwalifikowanej kadry pedagogicznej.
Zagadnienie kształcenia kadr nauczycielskich do realizowania przedmiotów artystycznych jest szczególnie istotne w dobie współczesnej. Istnieje współzależność pomiędzy kształtowaniem postaw twórczych dzieci a ich osiągnięciami szkolnymi i zawodowymi w przyszłości. W okresie powojennym jednym z najistotniejszych punktów nowej polityki kulturalnej państwa była akcja masowego upowszechniania sztuki w społeczeństwie oraz stworzenie warunków do swobodnej kreacji artystycznej wszystkim obywatelom. Zadania te miały realizować placówki kultury oraz szkoły. W procesie edukacji estetycznej społeczeństwa nie wystarcza tylko powierzchowny, często przypadkowy kontakt człowieka z dziełem sztuki. Przedtem należy nauczyć ludzi właściwego odczytywania znaczeń, odbioru wartości, które są zawarte w tym dziele.
W latach sześćdziesiątych Irena Wojnar zaproponowała koncepcję integracji estetycznej przedmiotów szkolnych. Idea ta polega na tym, że zagadnienia estetyczne realizuje się na wszystkich przedmiotach szkolnych. Jej zdaniem we współczesnej szkole trzeba radykalnie zmienić sposób prowadzenia zajęć i uczynić go bardziej elastycznym w realizacji. Chodzi tu zwłaszcza o wprowadzanie nowych technik wyzwalania twórczości intelektualnej dzieci.
Główne zadania wychowania estetycznego młodego pokolenia spoczywają na szkole. To właśnie szkoła, obok rodziny, kształtuje smak estetyczny, daje podstawy wiedzy o sztuce, organizuje doświadczenia uczniów podnosząc w ten sposób poziom ich kultury estetycznej.

6. Jakie są główne działy teorii wychowania estetycznego?

Teoria wychowania estetycznego jako subdyscyplina pedagogiczna aspiruje do nauki scalającej cząstkowe teorie i metodyki wychowania poprzez konkretne dziedziny sztuki.
Wychowanie estetyczne jest wychowaniem przez: plastykę, muzykę, literaturę, film, teatr, taniec. Każda z tych dziedzin sztuki oddziałuje na różne zmysły człowieka i posługuje się innym językiem artystycznym.
W wychowaniu plastycznym oddziałuje się przede wszystkim na zmysł wzroku, przez który docierają do jednostki informacje o otaczającym ją świecie. Podstawowym celem wychowania plastycznego jest przygotowanie wychowanka do odbioru plastyki oraz poprzez plastykę przygotowanie go do realizacji zadań ważnych dla społeczeństwa. Sztukę traktuje się tu jako środek wychowania całego człowieka, a zwłaszcza jego sfery estetycznej i moralnej. Twórczość plastyczna jest jedna z pierwszych manifestacji artystycznych dzieci.
W wychowaniu muzycznym istotne znaczenie maja następujące elementy: kształcenie wrażliwości muzycznej odbiorcy, rozwijanie umiejętności praktycznych w zakresie opanowania umiejętności wokalnych i gry na instrumencie, dostarczenie wiedzy o muzyce oraz nauczanie rozumienia specyfiki estetyki muzycznej. Są to podstawowe zadania wychowania muzycznego rozumianego jako proces kształtowania wrażliwości emocjonalnej jednostki, jej intelektu i woli. Muzyka pełni również rolę terapeutyczną.
Literatura od najdawniejszych czasów służyła wychowaniu młodych pokoleń. Dzieła literackie określają pozytywne wzorce wychowawcze, są źródłem wiedzy o kulturze. W wychowaniu literackim środki literackiego wyrazu i realizowane przezeń wartości są czynnikiem kształtowania osobowości.
Film oddziałuje na wyobraźnię odbiorcy poprzez sugestywny ruch, kolorowy obraz oraz dźwięk. Jest to sztuka ruchu i złudzenia. Podstawowym celem wychowania filmowego jest kształtowanie kultury filmowej odbiorców. Zakres tego pojęcia obejmuje określoną postawę widzów wobec sztuki filmowej wyrażającą się w osiągnięciu dojrzałości do odbioru, rozumienia i krytycznej oceny treści filmu, rozróżnienia pozycji wartościowych od kiczu.
Teatr od wieków był wykorzystywany jako narzędzie wychowania młodzieży. Operuje swoistym językiem, który oddziaływuje na wszystkie zmysły odbiorcy. Celem wychowania teatralnego jest przygotowanie widza do współdziałania ze sceną, z tym co się tam dzieje. Niezwykle ważnym momentem w wychowaniu teatralnym jest uczestnictwo dzieci i młodzieży w teatrze amatorskim. Muszą tu oni sami wykonywać podstawowe składniki scenografii teatralnej, zaadaptować tekst literacki na warunki sceny, nauczyć się ról, ruchu scenicznego i poddać swoją grę koncepcji reżysera. Współtworzenie wartości artystycznych w zespole sprzyja pełnej socjalizacji młodzieży.
Wychowanie przez taniec nie stanowi odrębnej dziedziny teorii wychowania estetycznego, ze względu na walory edukacyjne tej dziedziny umieszcza się ją przy muzyce lub teatrze. Środkiem artystycznego wyrazu jest ciało tancerza. Wychowanie przez taniec obejmuje następujące zadania: dostarczenie młodzieży wiedzy o tańcu jako dziedzinie sztuki i jako wartości integrującej społeczeństwo, praktyczną naukę różnych tańców oraz kształtowanie smaku estetycznego poprzez uczestnictwo w widowisku tanecznym.
7. Jaką rolę w wychowaniu estetycznym odgrywają twórczość i wyobraźnia?
Władysław Tatarkiewicz na podstawie studiów nad problematyką twórczości wyraził pogląd, iż kreacja człowieka ujawnia się poprzez dwie właściwości- ujawnia się w nowości wytworu i swoistej energii umysłowej, wydatkowanej na jego wyprodukowanie. Tylko wysoki poziom twórczości przesądza o uznaniu danego dzieła za twórcze. Badania nad twórczością wskazują na jej ogromne znaczenie, to właśnie ona poprzez twórców rozwinęła cywilizację techniczną i artystyczną, to twórcy, poprzez swoje dzieła, apelują do sumień wrażliwych ludzi ukazując ważkie problemy współczesności. Poprzez twórczość środowisko człowieka zostaje wzbogacone o nowe jakości, które ukazują inne perspektywy jego funkcjonowania.
Wśród wielu dyspozycji zaangażowanych w edukację człowieka szczególne miejsce zajmuje wyobraźnia. W psychologii wyobraźnię traktuje się jako źródło twórczych zachowań człowieka. Wyobraźnia jest zatem źródłem twórczości..
Sztuka jest jedną z dziedzin ludzkiej aktywności, w której bardzo silnie zaangażowana jest wyobraźnia. Występują liczne związki między sztuką i wyobraźnią ujmowane z perspektywy pedagogicznej. Wyobraźnię uznaje się za źródło sztuki i równocześnie drogę do jej poznania. Bez wyobraźni nie byłoby sztuki, ale bez sztuki nie byłoby wyobraźni, jaka obecnie jest. Jeden czynnik nie może występować bez drugiego. Bowiem sztuka i twórczość artystyczna dziecka będąc wytworem wyobraźni jest też środkiem jej wzbogacania i kształtowania. Częsty kontakt ze sztuka wzbogaca wyobraźnię odbiorcy wyzwalając jego twórcze możliwości. Dzięki wyobraźni człowiek dociera do istoty wartości zawartych w dziele sztuki i ona też pozwala mu budować siebie samego, własną osobowość.

PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA

Podstawowe pojęcia pedagogiki resocjalizacyjnej:

Niedostosowanie społeczne – zmiany w zachowaniu się wyrażające się trudnościami w dostosowaniu do norm społecznych spowodowane czynnikami genetycznymi, organicznymi lub środowiskowymi.
Pedagogika kryminalna – zajmuje się resocjalizacją przestępców, a szczególnie nieletnich. Jest działem kryminologii i dlatego jej metody, środki i kierunek postępowania, jakkolwiek uwzględniają założenia i zasady resocjalizacji, zależne są od polityki kryminalnej i od polityki represyjnej sądów.
Pedagogika społeczna – dyscyplina pedagogiczna zajmująca się badaniem warunków środowiskowych, w jakich przebiegają procesy wychowawczo-opiekuńcze człowieka od jego urodzenia do końca życia. Ważnym zakresem zainteresowań p.s. są zagadnienia kompensacji wychowawczej i opiekuńczej, niezbędnej zwłaszcza w takich przypadkach losowych jak sieroctwo lub złe warunki wychowania w rodzinie.

Przedmiotem PEDAGOGIKI RESOCJALIZACYJNEJ jest każda jednostka niedostosowana społecznie i zagrożona w rozwoju społeczno-moralnym. Szczególnie jednak p.r. zajmuje się dziećmi i młodzieżą, która znalazła się w trudnych warunkach rozwojowych i która na skutek tego wymaga specjalnej pomocy wychowawczej i opiekuńczej w dostosowaniu się do wymagań społecznych i rozwiązywaniu trudności życiowych.

Społeczne niedostosowanie ma dwa ważne aspekty:
a) SPOŁECZNY – stosunek jednostki społecznie niedostosowanej do norm społecznych jest zaburzony; zagraża on porządkowi społecznemu.
b) INDYWIDUALNY – wewnętrzna, psychiczna sytuacja takiej jednostki jest trudna, także na skutek utrudnionych kontaktów ze środowiskiem.

Niedostosowanie społeczne ujmowane jest w następujących aspektach:
1. Symptomów, manifestacji
2. Układów postaw lub stanów osobowości i mechanizmów wewnętrznych prowadzących do ujawniania się symptomów nieprzystosowania.
3. Czynników determinujących stany nieprzystosowania społecznego.

Nieprzystosowanie społeczne – pojmowane jako niedojrzałość stosunków interpersonalnych, przyjmuje trzy formy:
- aspołeczności, której istotą jest agresja i wrogość
- konformizm (nadmiernej uległości względem innych osób)
- neurotyczności – związanej z poczuciem bezradności i lęku

Pedagogika resocjalizacyjna wyodrębniła się z pedagogiki specjalnej jako interdyscyplinarna nauka, której przedmiotem jest wychowanie i kształcenie osób, przejawiających charakterystyczny syndrom postaw antyspołecznych, świadczących o ich wadliwym przystosowaniu społecznym. W sensie ścisłym ,przedmiotem p.r jest tzw. rzeczywistość wychowawcza czyli całokształt czynników składających się na strukturę i przebieg procesu wychowawczego. W pedagogice resocjalizacyjnej istnieją dwa komplementarne sposoby prezentacji rzeczywistości wychowawczej: prezentacja analityczna i syntetyczna
W prezentacji analitycznej rzeczywistość wychowawcza ukazana jest jako zbiór obiektów lub faktów wychowawczych . Obiektami wychowawczymi są :
- osoby wychowujące i nauczające specjalnie do tego przygotowane
- osoby wychowywane i uczące się
- warunki determinujące przebieg i strukturę procesu wychowawczego
W prezentacji syntetycznej rzeczywistość wychowawcza ujmowana jest jako system wzajemnie sprzężonych faktów i obiektów tworzących tzw. Układ wychowawczy określony co do swojej struktury i funkcji , jakie ma realizować .
Działalność układu wychowawczego resocjalizacji osób nie przystosowanych społecznie polegać ma m.in. na :
- wywoływaniu , optymalizowaniu i doskonaleniu funkcji wychowawczych.
- eliminowaniu dysfunkcji w procesie przystosowania społecznego jednostek pozostających w układzie
- eliminowaniu czynności zbędnych i nieskutecznych.

Przyszłość pedagogiki (część 2)

Niewątpliwym atrybutem nowoczesnego programu nauczania jest jego zróżnicowanie wedle zainteresowań i możliwości intelektualnych uczniów, stwarzaniu wyboru i szans dla każdego. Jednolitość programowa jako zasada oraz wielowariantowość programowa i fakultatywność zajęć to jedyna szansa usunięcia ze szkoły przymusu i wyjścia naprzeciw zróżnicowanym zainteresowaniom i uzdolnieniom młodzieży. Jednym z sensownych projektów są tzw. bloki przedmiotowe, niestety przykrawane przez szkoły do możliwości kadrowych a nie odwrotnie.
Konieczne jest również przeprowadzenie niektórych reform. Zagrożenie jawi się w powszechności szkoły. Wyłączając bariery ekonomiczne, jest szereg innych okoliczności, mający wpływ na ten proces. Na poziomie szkoły podstawowej najwięcej barier utrudniających jej pomyślne ukończenie ma swoje źródło w środowisku domowym ucznia. Brak aspiracji oświatowej rodziców, zrozumienia dla rygorów szkolnych lub brak zwykłej wiedzy pedagogicznej w domu utrudniają karierę szkolną dziecka. Wielką rolę do odegrania mają pedagogowie szkolni, którzy winni stanowić pomost porozumienia między szkołą a domem, wspomagać rodzinę niewydolną lub wspierać dziecko w rodzinie patologicznej. Powszechności szkoły zagrażają też czynniki przestrzenne czyli niewłaściwa sieć szkół określonego typu, zbyt wielka odległość do szkoły, brak internatów i burs dla młodzieży ze wsi i małych miasteczek oraz fatalna komunikacja. Niebagatelną rolę wśród barier blokujących dostęp do szkoły są bariery psychologiczne. Polskie dziecko ma zaniżoną samoocenę i nastawienie katastroficzne. Szczególne nasilenie tych cech występuje u dzieci wiejskich i z rodzin o niskim statusie społecznym. Te przeświadczenia są realną siłą i czynnikiem selekcji eliminujących dzieci z wymienionych środowisk do szkół określonego typu. Ważną rolę ma tu do odegrania system poradnictwa i preorientacji zawodowej. Równie ważną rolę ma do spełnienia państwowy system protekcjonizmu oświatowego poprzez system stypendiów, internatów, komunikacji kwalifikowanej.
Reformie powinna ulec także komercjalizacja szkolnictwa. Prowadzi ona do wadliwej stratyfikacji warstw społecznych, mnożenia barier awansu i rozwoju. W konsekwencji musi to przynieść frustrację jednych, poczucia zagrożenia u innych i ogólny wzrost napięć społecznych. Koronny argument obrońców odpłatności nauczania o rzekomym wzroście jej jakości został skompromitowany praktyką ostatnich lat. Komercjalizacja oraz cięcia w budżecie doprowadziły do zamknięcia wielu przedszkoli. Badania naukowe potwierdziły ogromne znaczenie tej placówki dla rozwoju dziecka. System ten eliminuje dzieci najbiedniejsze, oferując swe funkcje opiekuńcze i stymulacyjne dzieciom ze środowisk „uprzywilejowanych”, dla których przedszkole nie jest jedynym środowiskiem stymulacji, jak u dzieci z rodzin ryzyka, lecz środowiskiem uzupełniającym. Fakt ten ma ogromne znaczenie dla społeczeństwa, gdyż „wszystko co ważne w życiu człowieka dokonuje się do siódmego roku życia”.
Jawi się także konieczność rozciągnięcia obowiązku na tzw. klasę zerową. Udowodniono, że eliminuje ona znaczną część przyczyn niepowodzeń szkolnych i niewłaściwą selekcję szkolną już na poziomie szkoły podstawowej.
Kolejnym problemem, który należałoby rozpatrzyć a nie pozostającym bez echa jest likwidacja szeregu placówek wychowania pozaszkolnego i zajęć pozalekcyjnych. Cięcia w budżecie spowodowały zamknięcie wielu klubów, kółek przedmiotowych, zespołów artystycznych itd. Ich rola polegała na przełamywaniu barier psychicznych, rozbudowywaniu aspiracji edukacyjnych, promowaniu sprawności i umiejętności ogólnorozwojowych. Przede wszystkim zaś pozwalała dzieciom i młodzieży na zagospodarowanie czasu wolnego. Alternatywą zamkniętej po południu szkoły stała się ulica z jej wychowawczym folklorem. Stamtąd przenikać zaczęły do szkolnego życia zachowania i wzory postępowania charakterystyczne dla grup podkultury. Nastąpił wzrost trudności wychowawczych i agresji w szkole.
Dużo do myślenia daje mi również zjawisko rywalizacji w szkole. Podporządkowuje się jej organizację życia szkolnego-jest obecna we wszystkich niemal dziedzinach życia szkolnego od rankingów wyników sportowych poprzez konkursy na gazetki, wystrój klasy itd. Zwycięstwo staje się podstawą oceny, źródłem prestiżu. Istnieją liczne badania nad skutkami wychowawczymi rywalizacji jako metody wychowawczej. Nie ma jednak badań nad skutkami ponoszenia porażek, syndromem człowieka przegranego, szczególnie przegranego dziecka. Szkoła powinna przecież eliminować z aspiracji życiowych dążenia do dominacji nad drugimi, do budowania swego znaczenia i samopoczucia na wyprzedzaniu i pokonywaniu partnerów w rywalizacji. Winna ona nauczyć sztuki życia z ludźmi, nie w oparciu o kalkulację korzyści lecz z racji przekonania, że człowiek jest wartością najwyższą, a życie we wspólnocie powołaniem człowieka.
Zasadniczą rolę w kształtowaniu osobowości młodego człowieka w szkole pełni nauczyciel-wychowawca. Utrwaliło się przekonanie, że podstawowym atrybutem dobrego nauczyciela jest „zamiłowanie do pracy z dziećmi i młodzieżą. Dziś wiemy, że to oczywiście nie wszystko. Miłość do dziecka nie zastąpi brak znajomości jego psychiki. Umiejętność zrozumienia to równocześnie umiejętność pokierowania nauką dziecka, trafnego doradzania mu oraz właściwego wynagradzania.
Podstawową cnotą nauczyciela jest jednak gruntowna wiedza w dziedzinie nauczania. Wiedza, umiejętności dydaktyczne oraz kultura osobista budują najważniejszą cechę zawodową nauczyciela-autorytet.
Od nas - przyszłych pedagogów zależeć będzie powodzenie wszystkich tych przemian. Nawiązując do słów Kołłątaja użyję parafrazy i pozwolę sobie stwierdzić, że „Takie będzie jutro społeczeństwo, jakie dziś pedagogów kształcenie”.
Pozostaje jeszcze życzyć sobie zwiększenia nakładów finansowych na oświatę.

Przyszłość pedagogiki (część 1)

Przyszłą cywilizację bezpośrednio lub pośrednio ukształtuje szkoła.
Wobec nieodwracalnych procesów kształcenia powszechnego przy każdym rozumieniu
pojęcia cywilizacji, jej treści duchowe i kształt materialny zależał będzie od właściwo- ści emocjonalnych, intelektualnych i twórczych człowieka, w jakie wyposaży go dowo- lna postać systemu edukacji. Dużą rolę w wychowaniu odegra również rodzina i inne naturalne i instytucjonalne środowiska wychowawcze, ale ich rola będzie jedynie wspierająca wobec zorganizowanych i realizowanych systematycznie procesów naucza-nia i wychowywania w szkole. Kształcenie traci swe czasowe ramy i jednoznaczną szkolną formę. Staje się powinnością i koniecznością współczesnego człowieka od dzieciństwa do późnej starości. Znajduje to swój wyraz w obniżaniu wieku inicjacji szkolnej oraz w masowym rozwoju instytucjonalnych form oświaty dorosłych, coraz częściej nazywaną obecnie oświatą ustawiczną lub edukacją permanętną łącznie z tworzeniem placówek typu : uniwersytety trzeciego wieku. To właśnie ta powszechność kształcenia nie ograniczona czasem i formami przemawia za uznaniem edukacji za podstawowy czynnik kreowania i kształtowania naszej przyszłej cywilizacji. Dlatego wielkim zadaniem poznawczym i wielkim pytaniem moralnym współczesnej myśli pedagogicznej i praktyki edukacyjnej jest wizja przyszłości człowieka i jego świata.
Człowiek rzekomo wkracza, lub słuszniej powiedzieć, musi wkroczyć w nowy, trzeci typ cywilizacji – nowego nie agresywnego przemysłu, nowej odmiennej kultury, harmonii przyrody i człowieka oraz zgody i solidarności międzyludzkiej, tolerancji, wolności, nowych wartości oraz nowego ładu politycznego świata.
Ponieważ jednak epoka industrialna jest rzeczywistością naszych dni i długo jeszcze nią zostanie – będzie określać wszystkie ważniejsze warunki i okoliczności naszego życia. Dziś możemy już mówić o następstwach panującej mody na rozwój przemysłu.
Pierwsze dotyczy zagadnień społecznych. Nauczono nas myśleć w sposób techniczny. Podporządkowano człowieka wymogom rozwoju technicznego i procesom technologicznym. Wynikiem tego jest wiara, że wraz z postępem technicznym zwiększają się wartości humanistyczne, czyli że postęp jest nie tylko koniecznością ekonomiczną ale i wartością moralną. Drugim następstwem są skutki psychologiczne. Człowiek został sprowadzony do roli nadzorcy coraz doskonalszego procesu technologicznego, pełen poczucia zagrożenia własnego bezpieczeństwa socjalnego, lęku o otoczenie, mający świadomość rosnącego rozwarstwienia społecznego i ekonomicznego, zależny politycznie, pełen niepewności i poczucia obcości. Trzecim skutkiem postępu technicznego wywołującym niepokój pedagogów jest wymuszona specjalizacja. Eliminuje ona z istoty człowieka jedną z jego fundamentalnych cech-refleksję czyli rozmyślanie filozoficzne.
Radę na te zagrożenia winna znaleźć pedagogika, nowy typ nauczania i wychowania człowieka. Edukacja współczesna staje przed koniecznością przeorientowania swoich zadań, a nawet swej istoty. Encyklopedyczna wiedza musi zostać zmagazynowana w specjalnych systemach. Edukacja przestanie wyposażać człowieka w wiedzę typu „wiedzieć co” a przestawi się na kształcenie w kierunku „wiedzieć jak” i „wiedzieć dlaczego”. Szkoła musi zatem stać się nową instytucją.
Musi podjąć wielkie dzieło formacji ducha człowieka przyszłości w dwóch najważniejszych wymiarach jego społecznego istnienia-rodzinnym i obywatelskim oraz w dwóch wymiarach istnienia pragmatyczno-ekologicznego i komunikacyjno- instrumentalnego. Te obszary wychowania formacyjnego, wzbogacone o emocje, rozum, wyobraźnię mogą dopiero stworzyć harmonię człowieka z otoczeniem społecznym i przyrodniczym oraz prawdziwy ład społeczny. Tak więc ostatecznym celem edukacji jest kreowanie i wprowadzanie człowieka w świat uniwersalnych wartości. Tę prawdę pięknie określił Albert Einstein słowami „Problemem XX wieku nie jest bomba atomowa. Jest nim serce człowieka”.
Oczywiste jest że wszystkie te wartości powinni przekazać nam rodzice. Jednakże w czasach, gdy pieniądz osiągnął kolosalne znaczenie i obserwuje się zjawisko tzw. ”pogoni za pieniądzem”, rodzice coraz mniej czasu poświęcają swym pociechom. Rekompensują im to zazwyczaj poprzez coraz to nowocześniejsze „zabawki”.
Dziecko coraz rzadziej sięga po książkę a coraz częściej po filmy video czy też programy komputerowe. Podkreślić należy, że rodzic często nie wie co ogląda, czy w ogóle, co robi dziecko podczas jego nieobecności. Niestety w obiegu coraz częściej spotkać można filmy czy programy, które mogą ujemnie wpływać na psychikę młodego człowieka czy wręcz zaważyć na całym jego późniejszym życiu. Ostatnio modne stało się zjawisko Internetu. Jest to niewyobrażalny ocean informacji, z którego dziecko może czerpać bez ograniczeń i bez kontroli. Wydaje się, że urasta on do jednego z głównych moderatorów dziecięcej i młodzieńczej wyobraźni, która owładnięta została tymi „nierzeczywistymi” wzorami. Świat marzeń i dążeń budowany jest z nieodpartą siłą na wzór owego świata kolorowych magazynów, telewizyjnych „spotów”, niewiary-godnego bogactwa różnorodnych treści internetowych. Jeśli dodać do tego że dziecko nie ma wykształconych mechanizmów selekcji i zmysłu krytycyzmu, to w efekcie musi nastąpić erozja porządku intelektualno-moralnego opartego o tradycyjne przekazy i tradycyjny porządek. Zasadniczą rolę może tu odegrać pedagogika medialna. Właściwy proces kształtowania postaw społecznych skupia się więc w głównej mierze na szkole. Jest ona obok rodziny podstawowym środowiskiem wychowawczym młodego pokolenia. Jest równocześnie głównym ośrodkiem wyposażającym człowieka w wiedzę ogólną i instrumentalną. Jest instytucją wprowadzającą każdego obywatela w tradycję i kulturę narodową. Jest wreszcie gwarantem pomyślnego rozwoju duchowego, społecznego i gospodarczego kraju. Te właściwości sprawiają, że szkolnictwo i wychowanie winny stać się wartościami szczególnego dobra narodowego i powinny zostać otoczone należytą opieką państwa. Szkoła jako instytucja powszechnego dobra ma prawo oczekiwać od rządu wszelkiego wsparcia finansowego, prawnego i organizacyjnego, aby mogła wypełniać swoją misję wobec narodu i jego przyszłości. Zadaniem współczesnej szkoły jest przygotowanie człowieka do twórczego uczestnictwa w cywilizacji. Oznacza to więc umiejętność korzystania ze zdobyczy technicznych i kulturalnych współczesnego świata, a nade wszystko umiejętności rozwijania i doskonalenia osobowości. Owa kreatywna rola człowieka wobec zewnętrznego świata obejmuje nie tylko świat techniki, informacji i zarządzania dobrami materialnymi lecz także świat wartości etycznych i humanistyczną treść stosunków międzyludzkich. Dzisiaj głównie wysiłek wychowawczy skierować należy nie tylko na sprawności służącej panowaniu nad światem rzeczy, lecz w równej mierze na wykształceniu dyspozycji do życia we wspólnocie i do służby wspólnocie. Trafnie określają to słowa Hugo Kołłątaja „Takie będzie jutro społeczeństwo, jakie dziś młodzieży chowanie”.
Aby nauczanie i wychowywanie mogło być skuteczne musi być w sposób systematyczny planowane. Zadaniem edukacji jest stymulowanie i wspieranie rozwoju wzwyż. Należałoby tu jednak dostrzec iż proces ten dotyczy dwóch sprzecznych ze sobą stron-nauczyciela i ucznia. Uwzględnić też trzeba różnicę płci mózgu męskiego i żeńskiego i dostosować do niego program kształcenia. W dzisiejszym świecie „obserwuje się” blokadę umysłu wyrażającą się brakiem synchronizacji funkcji lewej i prawej półkuli mózgowej oraz uspójnienia miedzy sferą materialną, duchową, psychiczną i fizyczną człowieka. Bez odblokowania tych funkcji i sfer człowiek nie może rozwijać się wzwyż. Program nauczania opiera się więc na zasadzie ambiwalencji zrównoważonej i zasadzie asymetrii uspójnienia oraz prawach transcendencji i descendencji przyczynowej.

Kto to animator

Będąc studentami pedagogiki o specjalności animacja społeczna chcemy przedstawić bliżej prace animatora ;D

Animacja jest metodą aktywizacji społecznej różnych środowisk. Powstała we Francji, w latach 60. Wywodzi się z koncepcji kultury integralnej, głoszonej przez Andre Malraux. Punktem wyjścia do stworzenia nurtu animacji były przemiany francuskiego społeczeństwa w społeczeństwo konsumpcyjne o wysokim poziomie życia, nie mającego wartości nadrzędnych. Animacja była próbą odrzucenia formalizacji, hierarchizacji i biurokratyzacji w relacjach między ludźmi. Miała na celu odrodzenie prawdziwego życia społecznego, opartego na naturalnych grupach oraz autentycznej komunikacji społecznej.

Animacja społeczno-kulturalna jest metodą aktywizacji społecznej różnych środowisk. Animacja jako metoda pracy dostrzegła kontekst środowiskowy i instytucjonalny, w jakim funkcjonują grupy. Dzięki temu stała się metodą pobudzania obywateli do działania na rzecz społeczności lokalnej, a więc odnajdywania i uruchamiania sił tkwiących w środowisku. Drugorzędne są więc specyficzne obszary działań (kultura, edukacja, pomoc społeczna, przedsiębiorczość), ponieważ najważniejsza staje się w tym podejściu metoda pracy w środowisku.  Integrację wewnętrzną społeczności inicjuje animator bądź grupa animatorów, na zlecenie władz, stowarzyszeń społecznych lub wyznaniowych.

Animacja jest też kierunkiem działania. W tym ujęciu składają się na nią:

• oddziaływania, które mają na celu ułatwienie jednostce i grupie udziału w bardziej aktywnym i twórczym życiu,
• łatwiejsze porozumiewanie się z innymi,
• współudział w życiu środowiska.

Animacja podejmuje wychowawcze pośrednictwo między nowymi technikami przekazu, wartościami i dobrami kultury.

Cele animacji:

• edukacja (rozwój umysłowy i wiedzy człowieka)
• komunikacja
• integracja
• partycypacja (uczestnictwo, udział jednostek w większej grupie, formacji, projekcie czy instytucji)
• enkulturacja (naturalny, bezbolesny proces ponadpokoleniowego, świadomego i nieświadomego nabywania kompetencji kulturowych, tworzących system wartości danej grupy społecznej, przez uczestnictwo w danej kulturze)

W Polsce pojęcie to występuje przede wszystkim w kontekście animacji kultury (wspieranie twórczości i rozwoju poszczególnych osób i grup) lub szerszej animacji społeczno-kulturalnej (pobudzanie aktywności kulturalnej lokalnych społeczności). Zawsze jednak oznacza ożywianie, zachęcanie, skłanianie do działania, zgodnie z łacińskim źródłosłowem (łac. anima).

Pojęciu animacji przypisuje się zarówno teorie (z wielu dyscyplin naukowych), jak i praktyki socjotechniczne, profilaktyczne, psychoterapie, działalność wychowawczą, pracę wolontarystyczną lub edukację pozaszkolną. W tym znaczeniu animacja jest wszystkim: celem, procesem, metodą i formą działań w sferze kultury oraz społeczno-edukacyjnej.

W ujęciu Barbary Jedlewskiej animacja jest sposobem oddziaływania mającym na celu wychowanie i kształcenie jednostek, grup i środowisk przez kulturę i dla kultury (w jej szerokim ujęciu). Polega na stosowaniu serii zabiegów wyzwalających twórcze potencjały, pobudzających i motywujących do kreatywnych działań, integrujących ludzi między sobą, a także z otaczającym światem, wspomagających rozwój duchowy, autokreację, pobudzających ciekawość poznawania i potrzebę tworzenia kultury, wspierających i promujących aktywność kulturalną i społeczną.

Animatorzy są najczęściej kojarzeni z pracą animatora czasu wolnego. Animator czasu wolnego to nazwa stanowiska pracy w hotelarstwie, która określa pracownika, zajmującego się organizacją czasu wolnego ludzi, przebywających w ośrodkach wczasowych i turystycznych.

Podstawowa funkcja animacji czasu wolnego to zapewnienie turystom rozrywek podczas ich pobytu w danym miejscu. Najczęściej przybiera to postać zorganizowanego programu animacyjnego, w którym znaleźć można zajęcia sportowe, plastyczne, teatralne, muzyczne i specjalne animacje dla dzieci.

Najczęściej spotykane formy pracy Animatora czasu wolnego:

• Kids Entertainer - animator zajmujący się grami i zabawami dla dzieci i młodzieży (najczęściej od 3 do 16 lat)
• Sport Entertainer - animator prowadzący zajęcia rekreacyjne i sportowe w hotelu, organizujący, sędziujący i koordynujący rozrywki sportowe turystów
• Show Entertainer - animator zajmujący się wieczornymi występami (np. karaoke, skecze, wybory miss hotelu itp.)
• All-Round Entertainer - animator pełniący wszystkie powyższe role jednocześnie - wszechstronny

Do najważniejszych funkcji samej animacji czasu wolnego należą:

• relaksacyjna - rozrywka prowadzi do odreagowania stresów związanych z pracą i obowiązkami codziennymi;
• integracyjna - zajęcia animacyjne integrują turystów i doprowadzają do nawiązania nowych znajomości;
• motywacyjna - animacja mobilizuje turystów do aktywnego spędzania czasu wolnego;
• progresywna - udział w zajęciach animacyjnych prowadzi do samorozwoju jednostki

źródła:

http://pl.wikipedia.org/wiki/Animacja_spo%C5%82eczno-kulturalna

http://pl.wikipedia.org/wiki/Animator_czasu_wolnego

http://www.sas.engo.pl/polska/index.php?akcja=0,animator,0

Pare przykładów możliwości pracy pedagogów

W obecnych czasach, każdy musi pracować, aby móc zapewnić sobie godziwe życie. Po ukończeniu studiów pedagogicznych, możemy podjąć pracę m. in. jako:

• specjaliści prowadzący działalność oświatową w placówkach szkolnych i pozaszkolnych (w kraju i zagranicą,
• pracownicy urzęów pracy, administracji ośiatowej,
• pracownicy domów pomocy społcznej, fundacji czy stowarzyszeń edukacyjnych,
• specjaliści w działch szkoleńróżorodnych firm,
• specjaliści ds. personalnych,
• nauczyciele,
• terapeuci,
• kuratorzy społczni, sąowi,
• pedagodzy w policji, wojsku, w zakłdach karnych,
• eksperci w poradniach rodzinnych.

Edukacja permanentna jest niejako wpisana w zawód pedagoga. Jeśli chce on wzbogacać swój warsztat pracy, powinien co jakiś czas podnosić własne kwalifikacje zawodowe np. poprzez uczestnictwo w różnego rodzaju szkoleniach, kursach dokształcających czy studiach podyplomowych. Dlatego np:

• pedagog specjalny, któy pracuje z dziećmi niewidomymi może zapisać się na kurs dogoterapii czy hipoterapii, doradca zawodowy może podjąć studia podyplomowe z zakresu „zarzązania projektami unijnymi”, 
• terapeuta zajęciowy wzbogaci swój warsztat pracy o nowe i ciekawe elementy, kończąc kurs decoupage itp.
• pedagog przedszkolny będzie atrakcyjny dla przyszłego pracodawcy, jeśli wykaże się umiejęnością prowadzenia zajęć z dziećmi w języku obcym itp.  

żródło: http://www.uczelnie.info.pl/index.php?mod=kierunki_studiow&id=109

Powrót troche do teorii ;d

Wpisując w przeglądarkę słowo „pedagogika”, znajdziemy informacje, że jest to: „(…) nauka o procesach wychowawczych (…)”z łac. „ars educandi” czyli sztuka wychowania. Jej polska nazwa pochodzi od greckiego słowa (paidagogos – co oznacza w dosłownym tłumaczeniu „prowadzący dziecko"). Początkowo termin ten obejmował opiekę, nauczanie i wychowanie tylko dzieci. Z czasem powstało wiele subdyscyplin pedagogiki w tym np.: andragogika, która zajmuje się m.in. kształceniem dorosłych.

Pedagogikę można studiowana na uczelniach publicznych i niepublicznych, w trybie stacjonarnym i niestacjonarnym (zaocznym, wieczorowym, online), w systemie studiów I (licencjat), II (magisterium) i III (doktorat) stopnia.

Absolwenci pedagogiki (w zależności od specja­lizacji) są zatrudniani m.in. jako:

• specjaliści prowadzący działalność oświatową w placówkach szkolnych i pozaszkolnych (w kraju i zagranicą),
• pracownicy urzędów pracy, administracji oświatowej,
• pracownicy domów pomocy społecznej, fundacji czy stowarzyszeń edukacyjnych,
• specjaliści w działach szkoleń różnorodnych firm,
• specjaliści ds. personalnych,
• nauczyciele,
• terapeuci,
• kuratorzy społeczni, sądowi,
• pedagodzy w policji, wojsku, w zakładach karnych,
• eksperci w poradniach rodzinnych.

Ich edukacja opiera się na przedmiotachg ogólnych:

• socjologia edukacji
• filozofia
• biomedyczne podstawy rozwoju i wychowania
• historia wychowania
• dydaktyka ogólna
• teorie środowisk wychowawczych
• psychologia społeczna
• problemy współczesnej kultury i edukacji
• psychologia rozwoju człowieka
• psychologia osobowości
• etyka
• metodologia badań pedagogicznych
• antropologia kulturowa
• edukacja ekologiczna
• edukacja zdrowotna

Edukacja permanentna jest niejako wpisana w zawód pedagoga. Jeśli chce on wzbogacać swój warsztat pracy, powinien co jakiś czas podnosić własne kwalifikacje zawodowe np. poprzez uczestnictwo w różnego rodzaju szkoleniach, kursach dokształcających czy studiach podyplomowych.

źródło: http://www.uczelnie.info.pl/index.php?mod=kierunki_studiow&id=109

Trzeba podkreślić, że pedagogika jest kierunkiem interdyscyplinarnym. Pozostaje ona w licznych powiązaniach z innymi dyscyplinami nauk humanistycznych, ale także z naukami medycznymi, ekonomicznymi, technicznymi i itp.

Esej fotograficzny

Nadszedł teraz czas na przedstawienie przykładów specjalności pedagogicznych ;D

Czym zajmuje się pedagogika

Na początek zajmiemy się małym wprowadzeniem w świat pedagogiki.

Pedagogika jest to zespół nauk o wychowaniu, istocie, celach, treściach metodach, środkach i formach organizacji procesów wychowawczych. Pedagogika jest nauką o procesach wychowawczych, czyli teorią działalności wychowawczej; samo postępowanie wychowawcze nazywa się natomiast często pedagogią (gr. paidagogia), któremu to pojęciu bliskie jest określenie "sztuka wychowania" (łac. ars educandi).

Pedagogika należy do nauk społecznych, stanowi zespół nauk o wychowaniu, teorię działalności wychowawczej. Na jej gruncie formułuje się istotę, cele, treści, metody, środki i formy organizacyjne procesów wychowawczych. Pedagogika odnosi się głównie do młodego pokolenia, które dzięki oddziaływaniom wychowawczym winno osiągnąć optymalny rozwój osobowości, ukształtować wiedzę o rzeczywistości, przygotować się do funkcjonowania w życiu społecznym.

Do głównych instytucji takiego wychowania zalicza się: rodzinę, przedszkole i szkołę. Obecnie zakres zainteresowań pedagogiki jest o wiele szerszy i obejmuje: samowychowanie i samokształcenie młodzieży i dorosłych, oddziaływanie wychowawcze instytucji wychowania pozaszkolnego, głównie: środków masowej komunikacji, organizacji młodzieżowych, placówek kulturalnych (teatrów, klubów, muzeów i in.), instytucji wychowania religijnego itp.
Jej polska nazwa pochodzi od greckiego (paidagogos - "prowadzący dziecko"). Początkowo termin obejmował opiekę, nauczanie i wychowanie dzieci, z czasem pedagogami zaczęto nazywać osoby zajmujące się wychowaniem zarówno praktycznym jak i teoretycznym. Zajmuje się ona formułowaniem teorii, celów, treści, metod, środków i form procesu wychowania, a także stanowi zasób wiedzy praktycznej na ten temat.
Zadaniem pedagogiki jako nauki jest wyposażenie tych, którzy organizują przebieg nauczania i wychowania w wiedzę o skuteczności różnego rodzaju zabiegów dydaktyczno-wychowawczych. Towarzyszą temu celowi następujące zadania:

• gromadzenie wiadomości o rzeczywistości wychowawczej;
• analiza tej rzeczywistości, wykrywanie związków i zależności między elementami owej rzeczywistości i wyjaśnianie ich;
• dostarczanie wiedzy potrzebnej do przekształcania rzeczywistości wychowawczej.

Pedagogika wyrosła na gruncie filozofii. Dopiero od XVII wieku, głównie dzięki J. A. Komeńskiemu pedagogika stała się odrębną i samodzielną dyscypliną naukową, jednak poglądy na wychowanie nawiązują do filozoficznych i ideowych przesłanek swojej epoki.

źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Pedagogika

Witamy !

Chcemy, abyś miło spędził u nas czas i dowiedział się więcej o możliwościach, które może dać Ci pedagogika.